ΟΜΙΛΙΑ ΚΡΙΣ ΣΠΥΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων Γυμνασίων Λυκείων, Παπάγου Τετάρτη, 5 Δεκεμβρίου 2007, ώρα: 6μ.μ.
Αγαπητοί Συμπατριώτες μου Θεσσαλοί, Κυρίες και Κύριοι.
Ευχαριστώ τον φίλο μου Στρατηγό Κώστα Πολύχρονη Τίγκα που πήρε την πρωτοβουλία για την σημερινή συνάντηση και ευχαριστώ και όλους εσάς που ήρθατε να με ακούσετε.
Με σεβασμό, ειλικρίνεια και αίσθημα ευθύνης θα σας ενημερώσω για το ποιοι, πότε και πως απέτρεψαν τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο να ονομάσει και να αναγνωρίσει το νοτιότερο άκρο της πρώην Γιουγκοσλαβίας ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και ποιοι, πότε και πως συνέβαλαν ή συνωμότησαν στο να γεννηθεί για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας κράτος-μέλος των Ηνωμένων Εθνών με το όνομα «Μακεδονία» και να μην είναι Ελληνικό.
Θα ακούσετε μια προσωπική διήγηση απόψε για το Μακεδονικό και σας παρακαλώ να δώσετε την δέουσα προσοχή στις λεπτομέρειες και τις ημερομηνίες που θα αναφέρω. Αν θέλετε, κρατήστε μερικές σημειώσεις και στο τέλος της ομιλίας μου θα χαρώ πολύ να απαντήσω στις ερωτήσεις σας. Κάνω αυτές τις επισημάνσεις γιατί το Μακεδονικό είναι ένα θέμα πολύ λεπτό, μεγάλης εθνικής σημασίας και ευαισθησίας. Όπως θα διαπιστώσετε, συνέταξα την ομιλία μου με ιδιαίτερη προσοχή και με βάση ιστορικά ντοκουμέντα και προσωπικές εμπειρίες.
Κυρίες και Κύριοι, γνώρισα την Μακεδονία από τα λίγα χρόνια που πήγα σχολείο στην Ελλάδα. Έφυγα για την Αμερική 14 ετών πριν από 51 χρόνια. Έμαθα για την Μακεδονία από τον παππού μου τον Θανάση Σπύρου, ο οποίος το 1910 άφησε την γυναίκα του έγκυο, με τον πατέρα μου στην κοιλιά της, και έφυγε για την Αμερική. Πήρε τρία παιδιά μαζί του και άφησε πίσω στο χωριό τη γιαγιά μου Ελένη με άλλα 4 παιδιά και έγκυο όπως σας είπα.
Έμαθα για την Μακεδονία από αυτόν τον παππού Θανάση Σπύρου που λίγα χρόνια μετά την άφιξή του στην Αμερική ξαναγύρισε στην Ελλάδα να πολεμήσει για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και των άλλων κατεχομένων ελληνικών εδαφών από τους Τούρκους. Έξι (6) ολόκληρα χρόνια πολέμησε στη Μακεδονία και στη Μικρά Ασία και δεν ξαναείδε ποτέ τα τρία παιδιά του που άφησε στην Αμερική.
Ξέρω τους Μακεδόνες από τον πατέρα μου τον Κώστα Σπύρου που πολέμησε στην Μακεδονία, στο Ιταλικό μέτωπο και τραυματίας μας διηγιόταν χρόνια μετά για «τα μεγάλα νταούλια» που παίζανε οι Μακεδόνες όταν αυτός έπαιζε το μαντολίνο του στο μέτωπο. Με καμάρι μας έδειχνε φωτογραφίες και μας έλεγε για την φιλοξενία που πρόσφεραν στους στρατιώτες μας οι Μακεδόνες.
Ξέρω τους Μακεδόνες καλά γιατί μεγάλωσα στην Αμερική μέσα στα σπίτια απόδημων Ελλήνων Μακεδόνων, εργάστηκα μαζί τους στα εστιατόρια και στα εργοστάσια της Αμερικής, τους αντιπροσώπευσα στην Βουλή των Αντιπροσώπων στην νέα χώρα που μας υιοθέτησε, την Αμερική. Ο πρώτος και καλύτερός μου φίλος στην Αμερική είναι απόδημος Μακεδόνας, από τον Πεντάλοφο Κοζάνης. Από την μικρή μου κόρη Σταυρούλα έχω γαμπρό Έλληνα Μακεδόνα από το χωριό Αυγερινό της Κοζάνης. Το Μακεδονικό το έμαθα από πρώτο χέρι από τον πρώην Υπουργό και «Μακεδονομάχο» Νίκο Μάρτη και κατά την διάρκεια των αγώνων μας στο πολιτικό πεδίο της Αμερικής για να μην αναγνωριστεί το Νότιο μέρος της Γιουγκοσλαβίας, τα Σκόπια, με ονομασία που να περιλαμβάνει τη λέξη «Μακεδονία».
Από το 1993 είναι λίγες οι φορές που έχω μιλήσει δημόσια για το Μακεδονικό. Αποφάσισα να τα πω «χύμα» γιατί βαρέθηκα να ακούω να με ρωτούν οι συμπατριώτες μου Έλληνες στην Γενέτειρα, με αφέλεια και ανενημέρωτοι, «Γιατί εσείς οι Ελληνοαμερικανοί αφήσατε τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο να ονομάσει τα Σκόπια ως Μακεδονία;». Και να σας πω την αλήθεια νιώθω ντροπή και απογοήτευση όταν βλέπω πολιτικούς ηγέτες, έμπειρους δημοσιογράφους, και πολίτες να συζητούν στα τηλεοπτικά κανάλια απόλυτα ανενημέρωτοι για το Μακεδονικό.
Σας πληροφορώ ότι οι Ελληνοαμερικανοί δεν αφήσαμε ούτε τον πρώτο ούτε τον δεύτερο Τζόρτζ Μπους να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Μακεδονία». Θα δείτε στη συνέχεια όμως ποιοι, πώς, και πότε επέτρεψαν στα Σκόπια να αναγνωριστούν ως κράτος με τον όρο «Μακεδονία» στην ονομασία τους.
Προσωπικά το πρώτο βάπτισμα του πυρός για το Μακεδονικό το πήρα πριν διαλυθεί η Γιουγκοσλαβία, όταν το 1986 έμαθα από τον Νίκο Μάρτη ότι το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ είχε εκδώσει εγκυκλοπαίδεια με τίτλο «Εγκυκλοπαίδεια του Χάρβαρντ για τις Αμερικανικές Εθνότητες». Στην εγκυκλοπαίδεια αυτή ο Καθηγητής και συγγραφέας Στέφαν Θέρνστρομ υποστηρίζει ότι υπάρχει Μακεδονική μειονότητα στις ΗΠΑ πέραν των Ελλήνων μεταναστών από την Μακεδονία. Γράφει συγκεκριμένα η εγκυκλοπαίδεια του Χάρβαρντ. «Ενώ στο παρελθόν μερικοί Μακεδόνες μετανάστες, έλεγαν ότι έχουν Ελληνική καταγωγή, σήμερα οι περισσότεροι νιώθουν ελεύθεροι να αυτοαποκαλούνται «Μακεδόνες» χωρίς τον φόβο ύπαρξης αντιποίνων από την Ελληνική κυβέρνηση».
Το 1991-1992 προέκυψε πια το Μακεδονικό όπως το ξέρουμε σήμερα. Μετά το δημοψήφισμα των Σκοπίων, στις 7 Σεπτεμβρίου 1991, για κήρυξη ανεξάρτητου Κράτους στο νοτιότερο άκρο της Γιουγκοσλαβίας με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας», συνέβησαν τα ακόλουθα σημαντικά γεγονότα.
Στις 16 Δεκεμβρίου 1991, το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρώπης ψήφισε ομόφωνα ότι δεν θα αναγνωρίσουν όνομα για το νοτιότερο άκρο της Γιουγκοσλαβίας που μπορεί να εμπεριέχει «εδαφικές διεκδικήσεις στο μέλλον».
Στις 2 Φεβρουαρίου 1992, οι Υπουργοί εξωτερικών της τότε ΕΟΚ, σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέθεσαν στον τότε Υπουργό Εξωτερικών της Πορτογαλίας Jo?o de Deus Pinheiro να προτείνει λύση για το αίτημα αναγνώρισης των Σκοπίων. Μετά από μερικούς μήνες διαπραγματεύσεων ο κύριος Πινέϊρο πρότεινε το όνομα «Nova Macedonia».
Η πρόταση Πινέϊρο απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Αρχηγών της Ευρώπης (ΕΟΚ) ακριβώς γιατί περιείχε τον όρο «Μακεδονία».
Στις 13 Απριλίου 1992, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής κάλεσε σε σύσκεψη το Συμβούλιο των Ελλήνων Πολιτικών Αρχηγών να πάρει θέση για την ονομασία και την αναγνώριση των Σκοπίων ως νέου κράτους. Μετά την συνάντηση των Ελλήνων Πολιτικών Αρχηγών ο Πρέσβης παρά τω Προέδρω Πέτρος Μολυβιάτης, ο μέχρι πρότινος Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος, διάβασε για τις τηλεοράσεις και τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης το ακόλουθο επίσημο ανακοινωθέν των Αρχηγών.
«Η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνο εάν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ στις 16 Δεκεμβρίου ‘91 με την αυτονόητη διευκρίνηση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δεν θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία».
Στις 27 Ιουνίου 1992 οι ηγέτες της Ενωμένης Ευρώπης ψήφισαν ομόφωνα και συμφώνησαν με την Ελληνική θέση ότι θα αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως ανεξάρτητο κράτος «μόνον εάν η ονομασία δεν περιέχει τη λέξη Μακεδονία».
Στις 3 Οκτωβρίου 1992 ο τότε υποψήφιος για την Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, τότε Κυβερνήτης της Πολιτείας Arkansas, Μπιλ Κλίντον (Bill Clinton) μετά από πρόταση Ελληνοαμερικανών υποστηρικτών του έκανε την εξής επίσημη γραπτή δήλωση: «ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΚΛΙΝΤΟΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ». Είπε ο κ. Κλίντον:
«Στηρίζω την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οποία η νοτιότερη πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος υπό τον όρο να μην περιλαμβάνεται στην ονομασία της η λέξη «Μακεδονία».
Πολλοί Αμερικανοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν το πρόβλημα που προκύπτει από τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία».Περί τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η χρήση αυτού του ονόματος για το νότιο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας χαρακτηρίστηκε από τον τότε υπουργό Εξωτερικών της χώρας μας «ως προκάλυμμα για επιθετικές ενέργειες εναντίον της Ελλάδας» ενώ θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει και πάλι πηγή αποσταθεροποίησης και διαμάχης.»
«Η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Εάν το νέο αυτό κράτος επιθυμεί την αναγνώριση της Αμερικής, θα πρέπει κατ΄αρχάς να δεχθεί τις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, να ικανοποιήσει τις γείτονες χώρες και την παγκόσμια κοινότητα όσον αφορά τις προθέσεις του, ότι δηλαδή είναι ειρηνικές και σύμφωνες με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία απορρίπτει τη χρήση του ονόματος Μακεδονία. Η Κυβέρνηση Κλίντον θα υπερασπιστεί αυτές τις αρχές και θα διασφαλίσει την ικανοποίηση των νόμιμων συμφερόντων της Ελλάδας».
Την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου του 1992 ο Μπιλ Κλίντον εκλέχτηκε Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής κερδίζοντας τις εκλογές από τον τότε Πρόεδρο Τζόρτζ Μπους τον πρεσβύτερο. Λίγες μέρες μετά άρχισε ένας μαραθώνιος αγώνας να αποτραπεί η έντονη και πιεστική προσπάθεια της απερχόμενης κυβέρνησης Μπους να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Τι έγινε τότε…
Μετά την ήττα των εκλογών από τον Μπιλ Κλίντον ο Τζόρτζ Μπους έστειλε τον Υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ Λόρενς Ιγκλμπεργκερ (Lawrence Eagleburger) στην Ευρώπη προκειμένου να πείσει τις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις να αλλάξουν την θέση που ομόφωνα είχαν πάρει στις 27 Ιουνίου 1992 και να αναγνωρίσουν μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες το νέο κράτος των Σκοπίων ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Δηλαδή με ονομασία που περιείχε τον όρο «Μακεδονία».
Από εκπροσώπους της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης επιστρατεύτηκα ως «σημαντικός παράγοντας της εκλογής του Μπιλ Κλίντον» να βοηθήσω. Εκείνη την εποχή είχα την ιδιότητα του Προέδρου του Δημοκρατικού κόμματος στην Πολιτεία του Νιου Χαμσαϊρ, την πιο σημαντική πολιτεία της Αμερικής για τις Προεδρικές Εκλογές, και είχα μόλις εκλεγεί Πρόεδρος των Εκλεκτόρων του νεοεκλεγμένου Προέδρου Αμερικής Μπιλ Κλίντον στην ίδια πολιτεία.
Οι 537 εκλέκτορες είναι αυτοί που τελικά αποφασίζουν στην Αμερική ποιός θα είναι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Στόχος ήταν να μην μπορέσει η Κυβέρνηση Μπους, πριν τη λήξη της θητείας της στις 20 Ιανουαρίου 1993, να πείσει τους Ευρωπαίους και ιδιαίτερα το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να αναγνωρίσουν το αυτοκηρυγμένο νέο κράτος των Σκοπίων ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αυθαίρετη αναγνώριση από την κυβέρνηση της Αμερικής θα ήταν άσχετη εφόσον η κυβέρνηση Μπους ήταν πλέον μεταβατική.
Στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 1992, συναντήθηκα στο Γραφείο του τότε Έλληνα Πρωθυπουργού με τον κ. Πέτρο Παπαγεωργίου, πολιτικό σύμβουλο του Πρωθυπουργού και με τον κ. Λουκά Τσίλα, τότε σύμβουλο του Πρωθυπουργού για θέματα εθνικής ασφαλείας. Λίγους μήνες αργότερα ο κ. Τσίλας διορίστηκε Πρέσβης της Ελλάδος στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επίσης για το ίδιο θέμα συναντήθηκα και με την κα. Ντόρα Μπακογιάννη, τότε Υπουργό Πολιτισμού της Ελληνικής Κυβέρνησης. Ο κ. Παπαγεωργίου, ο κ. Τσίλας και η κα. Μπακογιάννη τόνισαν την σπουδαιότητα του να αποτραπεί η προσπάθεια της απερχόμενης Κυβέρνησης Μπους να αναγνωριστούν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ζήτησαν από μένα να βοηθήσω και με τους συμβούλους και συνεργάτες του Μπιλ Κλίντον αλλά και με την ηγεσία της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας και ιδιαίτερα τα στελέχη του Δημοκρατικού κόμματος που συνέβαλαν στην εκλογή του νέου Προέδρου Μπιλ Κλίντον.
Μπορώ να πω ότι ήμασταν αρκετοί. Δέχτηκα να βοηθήσω και πραγματικά μετά από σκληρή προσπάθεια και με την βοήθεια του Μάϊκλ Δουκάκη και πολλών άλλων συναδέλφων στην Αμερική κατορθώσαμε να αποτρέψουμε την προσπάθεια του Τζόρτζ Μπους. Στην Αμερική συναντήθηκα με τον Μάϊκλ Δουκάκη, έναν ακόμη στενό πολιτικό φίλο και υποστηρικτή του Μπιλ Κλίντον. Ενημέρωσα τον Μάϊκλ Δουκάκη για το σημαντικό θέμα της αναγνώρισης των Σκοπίων από τις Ηνωμένες Πολιτείες με ονομασία που περιείχε το όνομα «Μακεδονία» και του ζήτησα να συμμετάσχει στην προσπάθεια να σταματήσουμε την Κυβέρνηση Μπους.
Ο Μάϊκλ Δουκάκης συμφώνησε να έρθει σε επαφή με τον Άντονυ Λέικ (Anthony Lake) και την Μαντλίν Ολμπραϊτ (Madeleine Albright). Ο Λέικ και η Ολμπραϊτ ήταν κορυφαίοι σύμβουλοι του Μπιλ Κλίντον για θέματα Εξωτερικής πολιτικής και Εθνικής Ασφάλειας στην Προεδρική εκστρατεία του 1992. Αμέσως μετά την ορκωμοσία ο Πρόεδρος Κλίντον διόρισε τον Άντονυ Λέικ Σύμβουλο για θέματα Εθνικής Ασφαλείας στο Λευκό Οίκο και τη Μαντλίν Ολμπραϊτ Πρέσβη της Αμερικής στα Ηνωμένα Έθνη και αργότερα Υπουργό Εξωτερικών.
Ενημέρωσα επίσης πολλούς ακόμη επιφανείς Ελληνοαμερικανούς πολιτικούς ηγέτες, όπως τον Φιλ Αγγελίδη, τότε Πρόεδρο του ισχυρού Δημοκρατικού κόμματος της Καλιφόρνιας με περισσότερα από δέκα (10) εκατομμύρια δημοκρατικά μέλη όπως και τον Μάϊκλ Πάνος, Πρόεδρο του Δημοκρατικού κόμματος της Πολιτείας Ιντιάνα. Όλοι τους συμφώνησαν να βοηθήσουν.
Με σκληρή επιμονή και με τη βοήθεια πολλών άλλων Ελληνοαμερικανών οι οποίοι ήταν κοντά στον Μπιλ Κλίντον καταφέραμε να σταματήσουμε την προσπάθεια της κυβέρνησης Μπους να φέρει το θέμα της αναγνώρισης των Σκοπίων στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για ψήφισμα, παρότι ο Λόρενς Ιγκλμπεργκερ, τότε Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, προσπάθησε να το κάνει ακόμη και στις 19 Ιανουαρίου 1993 μια μέρα πριν από την ορκωμοσία του Μπιλ Κλίντον.
Πρέπει να προσθέσω εδώ ότι στη χρονική αυτή περίοδο συναντήθηκα αρκετές φορές με τους Συμβούλους του τότε Έλληνα Πρωθυπουργού και πέρασα και τα Χριστούγεννα του ‘92 και την Πρωτοχρονιά του 1993 στην Αθήνα. Συνέβαλα επίσης και στην προετοιμασία του τότε Έλληνα Υφυπουργού Εξωτερικών Ανδρέα Ανδριανόπουλου, ο οποίος ταξίδευε στη Νότιο Αμερική και στις Ηνωμένες Πολιτείες σε αναζήτηση υποστήριξης από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και από την Ελληνοαμερικανική ηγεσία ενάντια στην προσπάθεια της Κυβέρνησης Μπους.
Στο υπόμνημά μου προς τον κ. Τσίλα με ημερομηνία 31/12/1992 πρότεινα στις Ηνωμένες Πολιτείες ο κ. Ανδριανόπουλος να έρθει σε επαφή με τους Μάϊκλ Δουκάκη, Γερουσιαστή Πολ Τσόγκα, Φιλ Αγγελίδη, Πρόεδρο του Δημοκρατικού Κόμματος Καλιφόρνιας, Μάϊκ Πάνο, Πρόεδρο του Δημοκρατικού Κόμματος Πολιτείας Indiana, Άγγελο Τσακόπουλο, μεγαλοεπιχειρηματία και χρηματοδότη του Μπιλ Κλίντον και του Δημοκρατικού Κόμματος, Νικ Μητρόπουλο, Διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Michael Dukakis και διευθυντή της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Χάρβαρντ και Τζόρτζ Στεφανόπουλο, σύμβουλο επικοινωνίας του Μπιλ Κλίντον στην προεκλογική εκστρατεία και αργότερα εκπροσώπου τύπου του Λευκού Οίκου. Στο υπόμνημά μου συμπεριέλαβα τα τηλέφωνα σπιτιού και τα προσωπικά τηλέφωνα του καθενός τους.
Όπως αργότερα αποδείχτηκε εμείς τα Αμερικανάκια δεν ξέραμε πάρα πολλά για το τι ακριβώς συνέβαινε με το Μακεδονικό θέμα. Είναι τώρα όμως ξεκάθαρο ότι η τότε Ελληνική Κυβέρνηση εργαζόταν με αντιφατικές στρατηγικές.
Δημόσια και επίσημα η τότε Ελληνική Κυβέρνηση εργαζόταν να αποτρέψει την Κυβέρνηση Μπους να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Παρασκηνιακά όμως η τότε Ελληνική Κυβέρνηση συζητούσε ένα σύνθετο όνομα που θα ήταν κάπως παραδεκτό και θα είχε λιγότερο πολιτικό κόστος. Το σύνθετο όνομα όμως περιείχε και τη λέξη Μακεδονία. Είναι τώρα προφανές ότι αυτή η στρατηγική εφαρμόστηκε παρασκηνιακά για αρκετό χρονικό διάστημα από τον τότε Έλληνα Πρωθυπουργό.
Ακούστε τι είπε σε πρόσφατη δήλωσή του ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Αντώνης Σαμαράς, στην εκπομπή «Οι φάκελοι» του Αλέξη Παπαχελά στο τηλεοπτικό κανάλι “MEGA” στις 16/11/2004. Είπε ο κύριος Σαμαράς:
«Εκείνη την στιγμή στη σύσκεψη αυτή (6 Μαρτίου) ενόψει του γεγονότος ότι εγώ έπρεπε σε τρεις ημέρες να πάω στις Βρυξέλες να συζητήσω με Μπέικερ και Υπουργούς των Εξωτερικών, ο Μητσοτάκης λέει πρέπει να έχουμε μια δεύτερη γραμμή άμυνας.
Τι θα γίνει εάν οι Αμερικανοί δεν θελήσουν να αναγνωρίσουν αυτό το οποίο έχουν αναγνωρίσει οι Ευρωπαίοι, τους τρεις όρους;
Μα δεν υπάρχει περίπτωση να μην το δεχθούν παρά εάν εμείς δεν δώσουμε την μάχη.
Μου λέει δεν σου κρύβω, παρουσία των άλλων, ότι εγώ το θέμα του ονόματος δεν το θεωρώ σημαντικό.
Λέω τότε κύριε Πρόεδρε, μου λέτε αυτό που έχετε πει στον Ελληνικό λαό, αυτό που έχει αποφασίσει το Συμβούλιο των πολιτικών Αρχηγών, αυτό το οποίο λέτε εσείς προς τον Ελληνικό λαό, άλλο τι μας λέτε εδώ, να βγω εγώ και να πω τα αντίθετα στο εξωτερικό; Πώς θα το κάνω;
Πηγαίνω έξω και, κύριε Παπαχελά, ποτέ δεν έχω αισθανθεί τόσο άσχημα και δεν θα ήθελα ποτέ άλλος Έλληνας Υπουργός των Εξωτερικών να αισθανθεί το ίδιο άσχημα. Έγινα περίγελος.
Με ρωτούσε ο κύριος Ντελόρ με υπονοούμενα, με ρωτούσε ο κύριος Πόστ του Λουξεμβούργου, με ρωτούσε ο Γκένσερ, με ρωτούσε ο κύριος Κόλλινς της Ιρλανδίας και μου λέγανε, καλά Αντώνη, εδώ μας λες άλλα και μαθαίνουμε από το κέντρο ότι άλλη είναι η γραμμή.
Είχανε ήδη αρχίσει οι διαρροές ότι μην ακούτε τον Σαμαρά, αυτός έχει την θέση όνομα, εμάς δεν μας νοιάζει».
Κυρίες και κύριοι, φαίνεται πια ξεκάθαρα ότι όταν εμείς αγωνιζόμασταν να αποτρέψουμε την Κυβέρνηση Μπους, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση συζητούσε με άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να βρουν διαφορετικό τρόπο για την αναγνώριση των Σκοπίων ως νέο κράτος από την Ενωμένη Ευρώπη, γιατί η στάση της Ευρώπης ήταν ξεκάθαρη. «Όχι», η λέξη Μακεδονία στην ονομασία του κράτους των Σκοπίων. Τελεία και παύλα.
Ο μόνος άλλος φορέας αναγνώρισης ήταν τα Ηνωμένα Έθνη! Έτσι και έγινε.
Στις 22 Ιανουαρίου 1993, δύο μέρες μετά την ορκωμοσία του Μπιλ Κλίντον όπου παρευρέθηκα κι εγώ και σχεδόν όλοι οι άλλοι Ελληνοαμερικανοί παράγοντες, και πριν τελειώσουν οι τελετές ορκωμοσίας στην Ουάσιγκτον η κυβέρνηση των Σκοπίων έκανε επίσημη αίτηση στα Ηνωμένα Έθνη να αναγνωριστεί η χώρα τους ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Πώς και γιατί απεφάσισε η κυβέρνηση των Σκοπίων να παρακάμψει την Ενωμένη Ευρώπη;
Δύο μέρες αργότερα στις 24 Ιανουαρίου 1993 τρεις μεγάλες χώρες της Ενωμένης Ευρώπης η Αγγλία, η Γαλλία και η Ισπανία με τη σύμφωνη γνώμη της τότε Ελληνικής κυβέρνησης πρότειναν αναγνώριση των Σκοπίων από τα Ηνωμένα Έθνη με μια δήθεν συμβιβαστική ονομασία. Πρότειναν αναγνώριση των Σκοπίων με το όνομα «Πρώην-Γιουγκοσλαβική-Δημοκρατία-της Μακεδονίας» (FYROM). Ορίστε το κόλπο!
Τα Σκόπια προτείνουν το απαράδεκτο και οι προσυμφωνημένοι Ευρωπαίοι σπεύδουν να σώσουν την κατάσταση προτείνοντας μια δήθεν «συμβιβαστική λύση». Πώς και γιατί αποφάσισαν οι τρεις αυτές κυβερνήσεις να κάνουν την επίσημη αυτή «συμβιβαστική» πρόταση στα Ηνωμένα Έθνη;
Μήπως είχαν επίσημα ψηφίσει οι ηγέτες της Ευρώπης να αλλάξουν στάση και να αναγνωρίσουν τα Σκόπια με όνομα που περιείχε τη λέξη Μακεδονία; Ασφαλώς όχι.
Το κάνανε εν ονόματι της Ενωμένης Ευρώπης; Ασφαλώς όχι!!
Τότε πώς έγινε; Φαίνεται ότι όλα είχαν προσυμφωνηθεί παρασκηνιακά.
Η τότε Ελληνική Κυβέρνηση, η τότε Κυβέρνηση των Σκοπίων και οι τότε ηγέτες της Ενωμένης Ευρώπης τα είχαν βρει για μια σύνθετη ονομασία η οποία περιείχε το όνομα «Μακεδονία» . Αυτό που παρέμεινε σε εκκρεμότητα ήταν η θέση του Μπιλ Κλίντον και της κυβέρνησής του. Τι έγινε όμως με την ομόφωνη απόφαση των πολιτικών ηγετών της Ελλάδος; Τι έγινε η περίφημη δήλωση του Πέτρου Μολυβιάτη εν ονόματι του Συμβουλίου των Ελλήνων πολιτικών Αρχηγών ότι η Ελλάδα δεν θα αναγνωρίσει τα Σκόπια «εάν η ονομασία περιέχει την λέξη «Μακεδονία»; Είχαν επίσημα αλλάξει στάση οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες; Ασφαλώς όχι!!
Το θέμα Κλίντον όμως ήταν το πιο σοβαρό. Ο Μπιλ Κλίντον είχε δεσμευτεί στους Ελληνοαμερικανούς υποστηρικτές του και ο Κλίντον θα τηρούσε την δέσμευσή του. Γι’ αυτό είμαι απόλυτα σίγουρος. Επομένως οι αρχιτέκτονες της συμβιβαστικής λύσης ρισκάρανε το βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας από την Κυβέρνηση Κλίντον εάν προτείνανε αναγνώριση των Σκοπίων με ονομασία που περιείχε την λέξη «Μακεδονία».
Μόνον οι Ελληνοαμερικανοί ηγέτες μπορούσαν να αποδεσμεύσουν τον Μπιλ Κλίντον. Εξάλλου αυτοί τον δέσμευσαν στις 3 Οκτωβρίου 1992. Σας θυμίζω την προαναφερθείσα επίσημη και πεντακάθαρη θέση του Μπιλ Κλίντον.
Κατασκευάσθηκε λοιπόν προσεκτικά ένας σύγχρονος «Δούρειος Ίππος»! Ακούστε τι έγινε.
Δεν ξέρω ακριβώς πόσες ώρες μετά την ορκωμοσία του Μπιλ Κλίντον στο αξίωμα του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών είχαν περάσει όταν οι μισθωτοί αντιπρόσωποι της Ελλάδος (paid lobbyists) στην Ουάσιγκτον κ.κ. «Manatos & Manatos” δημιούργησαν μια «Πρόχειρη Ειδική Επιτροπή» με την ονομασία «Πρόχειρη Αμερικανο-Ελληνική Επιτροπή Ηγεσίας», «Ad hoc American Hellenic Leadership Committee”. Ποια ήταν τα μέλη αυτής της «Πρόχειρης Επιτροπής» δεν έμαθα ποτέ. Αυτό που ξέρω είναι το εξής:
Εκ μέρους αυτής της πρόχειρης επιτροπής η εταιρεία «Μάνατος και Μάνατος» ζήτησε από εκλεγμένους πολιτικούς, επιχειρηματίες και Δημοτικούς άρχοντες όλους επιφανείς Ελληνοαμερικανούς να συνυπογράψουν επιστολή που απευθυνόταν στον Πρόεδρο Κλίντον και του ζητούσε να υποστηρίξει την «νέα θέση» της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης για «συμβιβαστική λύση» στο ζήτημα της αναγνώρισης του ονόματος των Σκοπίων.
Η επιστολή είχε συνταχθεί και είχε διατυπωθεί τόσο προσεκτικά που μπροστά της ο «Δούρειος Ίππος» έμοιαζε ερασιτεχνική εφεύρεση!
Παρόλα αυτά το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο. Ο Μπιλ Κλίντον θα έπρεπε να υποστηρίξει την νέα θέση της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης στην ονομασία του νέου κράτους των Σκοπίων, παρότι η συμβιβαστική λύση περιείχε το όνομα «Μακεδονία». Η απευθυνόμενη επιστολή προς τον Πρόεδρο Κλίντον είχε την ημερομηνία 26 Ιανουαρίου 1993 έξι μέρες μετά την ορκωμοσία του.
Είναι τόσο ωραία γραμμένη και τόσο υπέροχα εθνικόφρονη που αν δεν είσαι γνώστης των πραγμάτων και «γάτα» στα πολιτικά υπονοούμενα ποτέ δεν θα καταλάβεις ότι με την συνυπογραφή σου συμβάλλεις σε μια κολοσσιαία εθνική προδοσία!
Και όμως ακριβώς αυτό ήταν. Όταν εγώ έλαβα την απευθυνόμενη επιστολή προς τον Πρόεδρο Κλίντον και μου ζητήθηκε να την υπογράψω οι συγγραφείς και οι υποστηρικτές της είχαν ήδη εξασφαλίσει την υπογραφή των: Phil Angelides (Φιλ Αγγελίδης), Πρόεδρο του Δημοκρατικού κόμματος της Καλιφόρνιας. Art Agnos (Αρτ Άγκνος), πρώην Δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, Andrew Athens (Άντριου Άθενς), Προέδρου του Ηνωμένου ΑμερικανοΕλληνικού Κογκρέσου, John Casimatidis (Τζων Κατσιματίδης), Πρόεδρο του “Red Apple Groups”. Philip Christopher (Φίλιπ Κρίστοφερ), Προέδρου PSEKA, dr. Gus Konstantine (Γκάς Κονσταντίν), Supreme President of AHEPA, δρ. Takey Crist (Τάκη Κρίστ), Προέδρου του American Hellenic Institute, Public Affairs Committee, Michael Dukakis (Μιχάλης Δουκάκης), πρώην Κυβερνήτη της Πολιτείας της Μασαχουσέτης, Nicholas Gage (Νίκολας Κέιτζ), συγγραφέα, Fotis Gerasopoulos (Φώτης Γερασόπουλος), αντιπρόεδρο Hellenic American National Council. Dr. Christos Ioannides (Χρήστος Ιωαννίδης), Καθηγητής Greek and Middle Eastern Affairs, Michael Zaharis (Μιχάλης Ζαχαρής), Chairman KOS Pharmaceutical INC, Sotiris Kolokotronis (Σωτήρης Κολοκοτρώνης), President SKK Enterprises, Andrew Manatos (Άντριου Μάνατος), Special Counsel United Hellenic American Congress, John Nathenas (Τζων Ναθήνας) President Hellenic American National Council. Peter J. Pappas (Πήτερ Πάπας), President P.J. Mechanical Corporation, Jim Regas (Τζιμ Ρήγας) Esq. Senior Courses Regas, Freratos & Harp, Eugene Rossides (Ευγένιος Ροσίδης), Esq. Chairman American Hellenic Institute, Angelo Tsakopoulos (Άγγελος Τσακόπουλος), Former National Chairman Greek American for Clinton and Professor Spiros Vreonis jr.(Σπύρος Βρυώνης), New York University. Ασφαλώς έγινε κοινοποίηση της επιστολής στον Warren Christopher (Γουόρεν Κρίστοφερ) Υπουργό Εξωτερικών ΗΠΑ, Anthony Lake (Άντονυ Λέικ), Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, και Δρ. Madeleine Albright (Μαντλίν Ολμπραϊτ), Πρέσβη των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη.
Διάβασα προσεκτικά την προτεινόμενη επιστολή που μου ζητούσαν να συνυπογράψω. Όταν ρώτησα τον κύριο Μάνατο τι είναι η προτεινόμενη «συμβιβαστική» ονομασία μου απάντησε «Former Yugoslav Republic of Macedonia-FYROM» «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Είπα μέσα μου «Ώρα καλή Μακεδονία μας Ελληνική».
Ασφαλώς δεν δέχτηκα να την συνυπογράψω και η επιστολή εστάλη στον Πρόεδρο Κλίντον χωρίς την δική μου υπογραφή. Κατάλαβα αμέσως ότι εάν τα Ηνωμένα Έθνη αναγνώριζαν το νέο κράτος των Σκοπίων με όνομα που περιείχε τη λέξη «Μακεδονία» θα γεννιόταν για πρώτη φορά στην ιστορία μια νέα χώρα με την ονομασία «Μακεδονία» και δεν θα ήταν Ελληνική. Με άλλα λόγια η νοτιότερη περιοχή της Γιουγκοσλαβίας θα αναγνωριζόταν από τα Ηνωμένα Έθνη ως χώρα με το όνομα «Μακεδονία» και η Ελληνική περιοχή της Μακεδονίας θα ήταν πια απλώς μια διοικητική περιφέρεια. Μια διοικητική περιφέρεια η οποία στο μέλλον θα διεκδικείται από το νεοσύστατο κράτος.
Και αυτό έχει γίνει ήδη κυρίες και κύριοι, δείτε την πρώτη σελίδα της Ελευθεροτυπίας με ημερομηνία 30 Νοεμβρίου 2004. Τίτλος:
«Επίσημο εγχειρίδιο του Πενταγώνου των ΗΠΑ από το 1999. ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ»
Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι οι περισσότεροι αν όχι όλοι που πρόσφεραν την υπογραφή τους δεν είχαν τον απαραίτητο χρόνο για να μελετήσουν το ακριβές κείμενο της επιστολής και υπέγραψαν καλή τη πίστη νομίζοντας ότι υπογράφουν για το συμφέρον της Ελλάδας. Άλλωστε η υπογραφή ζητήθηκε και δόθηκε τηλεφωνικά!! Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα τρίμηνο γεμάτο παραπληροφόρηση και αποπροσανατολισμός της Ελληνικής κοινής γνώμης.
Για περισσότερους από τρεις μήνες οι συζητήσεις και οι «αγώνες» περιστρέφονταν γύρω από δευτερεύοντα και τριτεύοντα θέματα. Σημαίες, σύμβολα, παληκαρισμοί, Μαγκιές, Τουρκικές παρενοχλήσεις οτιδήποτε άλλο παρά το όνομα Μακεδονία απασχολούσαν την κοινή γνώμη που ενδιαφερόταν. Τελικά η μάσκα έπεσε.
Στις 7 Απριλίου 1993 επίσημα πια, με επιστολή προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εν ονόματι της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης ο τότε Υπουργός Εξωτερικών κ. Μιχάλης Παπακωνσταντίνου ανήγγειλε γραπτώς στα Ηνωμένα Έθνη ότι η Ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται την συμβιβαστική πρόταση με την οποία τα Ηνωμένα Έθνη θα αναγνωρίσουν το νοτιότερο τμήμα της πρώην Γιουγκοσλαβίας ως νέο κράτος με την ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Την ίδια μέρα, στις 7 Απριλίου 1993 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ψήφισε την αναγνώριση του νέου κράτους και φυσικά έτσι ψήφισε και ο αντιπρόσωπος της Ελλάδος στα Ηνωμένα Έθνη, έτσι ψήφισε και η Ελλάδα! Εκείνη την ημέρα Κυρίες και Κύριοι ένα κομμάτι από την Ελληνικότητά μου πέθανε.
Έτσι λοιπόν εάν σας ρωτήσει κανείς πότε αναγνωρίστηκε (γεννήθηκε) το πρώτο και μόνο μη Ελληνικό κράτος με το όνομα «Μακεδονία» να του πείτε στις 7 Απριλίου 1993, στην Νέα Υόρκη των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν σας ρωτήσει ποια ήταν η θέση της Ελλάδος, να πείτε ότι ψήφισε υπέρ! Αν σας ρωτήσει πώς ψήφισε η Αμερική να του πείτε και αυτή ψήφισε υπέρ.
Αν σας ρωτήσει γιατί οι Ελληνοαμερικανοί φίλοι του Μπιλ Κλίντον του ζήτησαν να αλλάξει την θέση που είχε πάρει στις 3 Οκτωβρίου 1992 να του πείτε γιατί η τότε Ελληνική κυβέρνηση τους ζήτησε να το κάνουν!
Ακούστε προσεκτικά παρακαλώ, κυρίες και κύριοι, τι είπε ο τότε πανίσχυρος Αμερικανός βουλευτής και Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Αμερικανικού Κογκρέσου, κ. Lee Hamilton (Λι Χάμιλτον) όπως γράφτηκε στην ανταπόκριση του δημοσιογράφου Μιχάλη Ιγνατίου στην ημερήσια εφημερίδα «Πρωινή» της Νέας Υόρκης, λίγες μέρες μετά την επίσημη αναγνώριση του νέου Κράτους από τα Ηνωμένα Έθνη.
Είπε ο κύριος Χάμιλτον: «ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΗΚΑΤΕ ΑΣΤΡΑΠΙΑΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΛΑΒΑΜΕ ΝΑ ΣΑΣ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ. ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΤΕ ΣΥΞΥΛΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΣΑΣ»
Η ανταπόκριση του Μιχάλη Ιγνατίου στην Πρωινή λέει:
«ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ: Η Ελληνική κυβέρνηση έχασε μοναδική ευκαιρία να κερδίσει σημαντικά πλεονεκτήματα στη μάχη των Σκοπίων, όταν λόγω ασυνεννοησίας με την Ουάσιγκτον και ερασιτεχνικών χειρισμών δέχθηκε τον «έντιμο συμβιβασμό» χωρίς να περιμένει τη δημοσιοποίηση της θέσης της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, Λι Χάμιλτον, δήλωσε στη διάρκεια εκδήλωσης Ελληνοαμερικανών στο Λος Άντζελες, ότι ο ίδιος αλλά και στελέχη της κυβέρνησης Κλίντον εξεπλάγησαν από την απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη να μην επιμείνει στη γνωστή θέση της για την ονομασία και αντίθετα να αποδεχθεί τη διαδικασία της διαιτησίας και της όποιας απόφασης των μεσολαβητών Σάιρους Βάνς και Λόρδου Όουεν.
«Ο Αμερικανός βουλευτής, που θεωρείται ένας από τους λίγους πολιτικούς που γνωρίζουν τα ελληνικά εθνικά θέματα, ιδιαίτερα το Κυπριακό και το πρόβλημα που δημιουργούν τα Σκόπια, είπε ότι η πλειοψηφία των βουλευτών και των γερουσιαστών «είχαν πειστεί για τις δίκαιες θέσεις της Ελλάδας» και τις υποστήριξαν μάλιστα εγγράφως, υπογράφοντας κείμενο επιστολής προς τον Πρόεδρο Τζόρτζ Μπους.
«Όπως εξήγησε ο κ. Χάμιλτον, «το Κογκρέσο ενημερώθηκε σωστά από την Ελληνοαμερικανική κοινότητα», τα μέλη της οποίας πίεσαν με διάφορους τρόπους τους βουλευτές και τους γερουσιαστές, οι οποίοι πείστηκαν ότι το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων ήταν στην πραγματικότητα η κλοπή του ονόματος της Μακεδονίας.
Ο Αμερικανός βουλευτής βλέπει «διαφωνία μεταξύ των θέσεων της Αθήνας και της Ομογένειας» αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι μόνοι που απέμειναν να επιμένουν για μη χρήση του ονόματος της Μακεδονίας είναι οι Ελληνοαμερικανοί. Ο κ. Χάμιλτον κατέληξε λέγοντας ότι ακριβώς λόγω της αποδοχής από την Αθήνα συμβιβαστικής λύσης, ούτε το Κογκρέσο, ούτε η Κυβέρνηση Κλίντον μπορούν πια να βοηθήσουν, υπονοώντας ότι δεν ισχύουν οι προεκλογικές δεσμεύσεις του Αμερικανού Προέδρου».
Στις 22 Φεβρουαρίου 1994 ο παλαίμαχος στρατηγός εν αποστρατεία Ελευθέριος Παπαγιαννάκης ο οποίος απεβίωσε πρόσφατα με επιστολή του προς τον Πρέσβη της Αυστραλίας στην Αθήνα αναρωτήθηκε πως η Αυστραλία αναγνώρισε τα Σκόπια ως Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Στις 28 Μαρτίου 1994 ο Αυστραλός Πρέσβης στην Αθήνα C.A. Edwards απάντησε στο στρατηγό Παπαγιαννάκη ως εξής:
«Στρατηγέ μου, Το γράμμα σας με ημερομηνία 22 Φεβρουαρίου με εντυπωσίασε με την ειλικρίνεια με την οποία εκφράσατε τα αισθήματά σας προς την Αυστραλία και τους Αυστραλούς που έπεσαν μαχόμενοι για την ελευθερία της Ελλάδος. Είναι μεγάλο κρίμα που άνθρωποι όπως εσείς που έχουν τόσο δυνατά αισθήματα για τη χώρα μου αισθάνονται ότι κατά κάποιο τρόπο η πρόσφατη απόφαση της Αυστραλίας να αναγνωρίσει την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM) αποτελεί με οποιοδήποτε τρόπο κτύπημα κατά της Ελλάδος. Από την πλευρά της η Κυβέρνηση της Αυστραλίας δεν αισθάνεται ότι η απόφασή της ήταν με οποιοδήποτε τρόπο κατά των συμφερόντων της Ελλάδας.
Στην πραγματικότητα λαμβάνοντας την απόφασή της η κυβέρνηση κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να ανταποκριθεί στις επιθυμίες της Ελλάδας. Καθώς πιθανώς προσέξατε το όνομα με το οποίο αναγνωρίσαμε τη χώρα ήταν το ίδιο όνομα με εκείνο που χρησιμοποίησε η ίδια η Ελλάδα στην δική της αναγνώριση και σε όλες τις άλλες δοσοληψίες που έχει με αυτή τη χώρα».
Μετά από όλα αυτά αγαπητοί μου Θεσσαλοί συμπατριώτες, κυρίες και κύριοι τώρα πια ξέρετε: Τι κάνανε οι Ελληνοαμερικανοί Ξέρετε τι κάνανε οι Αμερικανοί Ξέρετε τι κάνανε οι Ευρωπαίοι Ξέρετε τι κάνανε οι Σκοπιανοί και ΤΩΡΑ ΠΙΑ ΞΕΡΕΤΕ ΤΙ ΚΑΝΑΝΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΟΙ ΝΤΟΠΙΑΝΟΙ! Σας ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε.
